TİCARET AHLAKI

Hz. Peygamber Muhammed Mustafa Efendimiz mübarek sözlerinden birinde şöyle buyurmuşlardır;”Rızkın onda dokuzu ticarettedir.” Bu müjdeleyici hadis bizlere insanların geçimlerini sağlayacakları durumlarda ticaret yapılabileceği ve ticaretle yapılan işte ALLAH Teala Hazretlerinden gelen rızıklarda çok bol olduğu belirtilmiştir.Fakat bu mübarek hadislerde esas olan ticaretin usul ve kaidelerine uygun olarak ticaret yapıldığında hayırlı olacağına özellikle vurgu yapılmıştır. ALLAH Teala Hazretleri de bir ayetinde şöyle buyurmuşlardır. “ALLAH Teala Hazretleri ticareti helal faizi haram kılmıştır.” Bu mübarek ayette de esaslarına riayet edilerek ticaret yapılabileceği faizden ise kesinlikle kaçınılarak ticaret yapılması gerektiği hatırlatılmıştır.

Üzgünüm ama günümüzde diğer pek çok değerlerimiz bozulduğu gibi ticaret ahlakında da çok büyük bir bozulma vardır. Ticaretle uğraşan insanlarımızın büyük çoğunluğu helale harama dikkat etmeden ticaret yaparak para kazanmaya çalışmaktadır. Bir de bunun adına serbest piyasa ekonomisi adını vermişlerdir. Serbest piyasa ekonomisi denilen ne idüğü belirsiz şey ALLAH Teala Hazretlerinin yasakladığı pek çok yasağa kapı aralamak manasına gelmektedir.

Öncelikle şunu açık ve net yazayım ki ticaretle uğraşarak nafakasını kazanacaklar hiç vakit geçirmeden İslam Hukukunda ki alış veriş hukukunu mutlaka okumaları ve hayatlarına aktarmaları lazım gelmekteyken çok üzgünüm ki ülkemde esnafımızın yüzde doksanı helale harama riayet etmeden alış veriş ettiklerini görmekteyiz. Evet esnafımız katları hamamları oluyor ama helale harama riayet etmediklerinden pek çoğu bir şekilde kazançları kendilerine ve ailelerine fayda vermemektedir. Bakınız Trabzon Adliyesinde icra müdürlükleri karşılıksız çek ve senete çare olamadıklarından bir daire yetmiyor başkaca birkaç icra dairesi daha hizmete girmiş durumdadır. On binlerce icralık çek ve senet vardır. Bu durum ticarette helale harama riayet edilmeden ticaret yapıldığını ortaya koymaktadır.

Ticarette esnafımızın en fazla dikkat etmediği hususların başında kar oranları gelmektedir. Evet güzel dinimiz İslam ticarette bir kar oranı belirtmemiştir ama bugün ki gibi esnafımızı da hepten başı boş bırakmamıştır. Bugün görünen durum esnafımız dükkanların camlarında ki fiyat indirimlerini gördükten sonra anlaşılan yüzde iki yüz üç yüz oranlarda mal satmaktadırlar. Şöyle ki bir mal yüzde yetmiş yüzde altmış indirimlerle satılamaz. Eğer bir esnaf bir malı yüzde altmış yetmiş indirimle satıyorsa bunun en dar anlamı da bu satılan malın fabrikadan yüzde iki yüz yüzde üç yüzle alınması gerekmektedir ki bu mal yüzde altmış yetmiş indirimle alıcıyı sunulsun. Bu durumda da çok büyük oranda bir haksızlık olduğu ortaya çıkmaktadır.

Bunun yanında diğer bir önemli esnafımızın yaptığı hatalardan biri de esnafımız bankalardan faizli para alarak esnaflığını yürüttüğünü görmekteyiz. Faizli para evet ilk başlarda esnafımızın yüzünü güldürmektedir ama bu faizli alınan para geri ödeneceği zaman alınan paranın faizi satılan mala yansıtılmaktadır. Bu durumda satılan malın fiyatını yükselmesine sebebiyet vermektedir. Bu durumda halkımızın haksız olarak kandırılması manasına gelmektedir. Çünkü faizli parayla alınan mal elli lirayla satılırken faizsiz alınan parayla satılan mal yirmi liraya kar bırakmaktadır. Bu fark doğal olarak haksız bir kazanç olarak esnafın cebine ve doğal olarak ta hem esnafın hem de bankanın cebine gitmektedir.

Esnafımız ticaret yaparken ne olur güzel dinimiz İslam’ın alış veriş hükümlerini okusunlar ve öylece ticaret yapsınlar. Bu durum hem daha kazançlarını artıracak hem de ailesinde ve sağlığında bereket olacaktır!…

Nizamettin BEKAR/TRABZON