EKMEK İSRAFI

EKMEK İSRAFINI ÖNLEME KAMPANYASI

         Dünyada yılda 870 milyon insan (dünya nüfusunun %12,5’i) yetersiz beslenmekte ve milyonlarca insan açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Buna karşın FAO’ya (Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda Örgütü) göre dünyada, yıllık ekonomik değeri 1 trilyon $’a karşılık gelen 1,3 milyar ton gıda israf edilmekte veya kayba uğramaktadır. Bu miktarın dünya gıda üretiminin (1/3) üçte birine denk geldiği tahmin edilmektedir. Dünyadaki israfın sadece (1/4) dörtte birinin önlenmesiyle, yetersiz beslenen 870 milyon insanın gıda ihtiyacı karşılanabileceği gibi 10 milyona yakın insan açlıktan ölmeyecektir.

          Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü 75. kuruluş yıldönümü nedeniyle, ekmek israfını gündeme getirmek, israfın önlenmesine ilişkin duyarlılık oluşturmak ve israfı azaltmak amacıyla bir sosyal sorumluluk projesi olan “Ekmek İsrafını Önleme Kampanyası”nı, 17 Ocak 2013 tarihinde başlatmıştır. Kampanya, toplumun tüm kesimlerine ulaştırılmış olup; kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, özel sektör işbirliğiyle yürütülmeye devam etmektedir. Kampanyanın amacı; israf konusunda toplumsal duyarlılık oluşturmak, israfı, üretim ve tüketim aşamalarında önlemek, ekmeğin ihtiyaç kadar alınmasını ve doğru muhafazasını sağlamak, bayat ekmekli yemek tarifleriyle toplumu bilgilendirmek, israfın önlenmesiyle ülke ekonomisine katkı sağlamak, hayvan beslenmesinde kullanılan ekmeğin israf olduğuna dikkat çekmek, sağlıklı beslenme alışkanlığının kazandırılması amacıyla “tam buğday ekmeği” tüketilmesini teşvik etmek, özde ekmeğin israfına, genelde ise tüm israfa vurgu yapmaktır. Ekmek, her sofraya giren ve herkes tarafından tüketilen temel gıda ürünü olduğundan hedef kitle, genelde toplumun bütünüdür. Özelde; israfın yoğun olarak yaşandığı fırınlar, lokantalar, oteller, yemekhaneler ve hanelerdir.

       Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), başta hububat olmak üzere görev alanındaki tarımsal ürünlerin piyasalarını düzenleyerek üretici ve tüketiciyi korumaktadır.  TMO, Türkiye’de; ekmek üretimi ve tüketimini, tüketim alışkanlıklarını, ekmek israfının boyutlarını, israfın nerelerde ve ne şekilde gerçekleştiğini ortaya koyan bir araştırma yaptırmıştır. Mart 2012’de tamamlanan araştırmanın ihtiva ettiği sonuçların bilim adamları tarafından değerlendirilmesi neticesinde, ekmekteki israfın boyutları ortaya çıkmıştır. Giderek artma eğiliminde olan israfın önlenmesi için toplumun tüm kademesinin benimseyeceği, iştirak edeceği ve destekleyeceği bir kampanya başlatılması düşünülmüştür. Türkiye genelinde, ekmek tüketimiyle ilgili tüm kesimlerin tutum ve görüşleri, ekmek israfı araştırması kapsamına alınarak konu bütün açılardan incelenmiştir. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünce araştırma yapılırken tüm Türkiye’yi temsil edecek şekilde, Ülkemizin dört bir yanından fırınlar, personel yemekhaneleri, öğrenci yemekhaneleri, lokantalar, otel yetkilileri, kurumlarda yemek yiyen kişiler, haneler ve aile bireyleriyle görüşmeler ve anketler yapılarak, ekmek tüketimi hakkında bilgiler toplanmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün yaptığı araştırma verilerine göre ülkemizde üretilen ekmeğin % 5,9’u israf edilmektedir. Araştırma; ekmek üretiminin günde 101 milyon, yılda 37 milyar adet, ekmek tüketiminin günde 95 milyon, yılda 35 milyar adet, ekmek israfının günde 6 milyon, yılda 2,1 milyar adet, kişi başı günlük ekmek israfının 20 gr olduğunu ortaya çıkarmıştır. Araştırma, günde israf edilen 6 milyon ekmeğin; 3 milyonunun fırınlarda (% 51,4), 2,3 milyonunun hanelerde (% 37,9), 0,6 milyonunun yemekhanelerde, lokanta ve otellerde (% 10,7) israf edildiğini ortaya koymuştur.

          İsraf nedeniyle yıllık ekonomik kaybımız 1,546 milyar TL’dir. Bu rakam, dünya birincisi olduğumuz un ihracatından elde ettiğimiz gelire eşdeğerdir. Bu kayıp, dünya ekonomisinde yükselişini sürdüren ülkemiz için ciddi bir kayıptır. Nitekim 1,5 milyar TL ile Ülkenin 23 günlük ekmek ihtiyacı karşılanabilmekte, 460 bin öğrenciye her ay 280 TL burs verilebilmekte, 300 öğrenci kapasiteli 250 yurt, 16 derslikli 500 okul veya 100 yataklı 80 hastane yapılabilmektedir. Araştırmada; ekmek israfının kötü niyetten ziyade “ihmal ve bilgisizlikten” kaynaklandığına, ekmeğin insan gıdası olarak tüketilmemesi veya çöpe atılmasının israf olarak tanımlanması gerektiğine, bu bağlamda hayvan beslenmesinde kullanılan ekmeğin de israf olarak nitelendirilmesi gerektiğine vurgu yapılmaktadır. Araştırmada ekmek israfının ana nedeni olarak; ekmeğin ihtiyaçtan fazla alınması, fırınlarda ihtiyaçtan fazla üretim yapılması, ekmeğin uygun olmayan şartlarda muhafaza edilmesi, bayat ekmeğin değerlendirilme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olunmaması, yemekhanelerde tercih edilen rol ekmeğin üstü açık veya ambalajsız olarak sunulması gösterilmiştir.

        Araştırmada, israfın önlenmesi bakımından; yemekhanelerde ekmeğin ince dilimler halinde sunulması, fırınlarda ihtiyaçtan fazla ekmek üretiminin engellenmesi, ekmek üretiminde çalışanların eğitilmesi, ekmeğin doğru yöntemlerle muhafaza edilmesi, bayatlamış ekmeğin uygun yöntemlerle değerlendirilmesi, hayvan beslenmesinde kullanılan ekmeğin de israf olduğu bilincinin toplumda yerleştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.                     

 Ekmeğin muhafazası; Ekmek bir günde tüketilecekse, oda şartlarında zarar görmez. Birkaç gün içinde tüketilecek ekmeğin, buzdolabında saklanması ekmeğin küflenmesini önler.  Ekmek dondurucuda çok daha uzun süre saklanabilir. Dondurucudan çıkarıldıktan sonra çözünen ekmekler, dondurulmadan saklanan ekmeklere göre daha yumuşak ve tüketilebilir özelliktedir. Sıcak havalarda, özellikle ikinci gün, küflenmeyi önlemek için ekmeğin buzdolabında saklanması tercih edilebilir. Fakat kullanmadan bir saat kadar önce buzdolabından çıkarılarak oda sıcaklığına getirilmeli ve az da olsa yumuşaması sağlanmalıdır. Ambalajı açılmış ekmeğin tamamı tüketilmemiş ise kalan kısmın ambalajlı olarak saklanmasına özen gösterilmelidir. Gereğinden fazla satın alınması halinde alındığı gün dondurucuda muhafaza edilmelidir.

“Ekmek İsrafını Önleme Kampanyası” ile ilgili TMO nun www.ekmekisrafetme.com web sitesinde Bayat Ekmekli Yemek Tarifleri, Türkiye’de Ekmek İsrafı Araştırması kitaplarına ulaşabilirsiniz. “Yiyiniz, içiniz, fakat israf etmeyiniz. Çünkü o (Allah) israf edenleri sevmez.” A’râf Sûresi 31

Ekmeğimizi

Emeğimizi,

Geleceğimizi

İsraf etmeyelim!

Hazırlayan: Yusuf Demirci